Stoepplanten zijn planten die spontaan in de stad tussen stoeptegels, in boomspiegels, perken en geveltuinen verschijnen. Ze zijn een belangrijk onderdeel van het stedelijk ecosysteem en bieden voedsel en onderdak aan vele soorten insecten en vogels. Zij spelen een waardevolle rol in onze stedelijke omgeving.
Een stoeptuin of geveltuin mag niet al te veel werk maken, te veel bewatering vergen of kosten veroorzaken. Bij de stadsvergroening en bij het tuinieren op de stoep is het daarom vaak zinvol om niet te perfectionistisch te zijn. Als wij met de natuur werken gaat het tuinieren veel makkelijker.
Veel mensen willen graag keurige perken zien en houden niet van rommelige geveltuinen. Toch is “rommelig” in de huidige tijd geen goed criterium. Belangrijk is, dat tuintjes veel insecten aantrekken en zo voor biodiversiteit zorgen. Om mensen te informeren over natuurlijke stoeptuinen kan er eventueel wat informatie bij de stoeptuin worden geplaatst “Natuurlijke tuin met stoepplanten” en misschien zelfs een QR-code naar een site met meer informatie.
Het beste is het voor mens, insect en vogel om vooral op stoepplanten te vertrouwen. Deze planten zijn aangepast aan het stadsleven en kunnen overleven in moeilijke omstandigheden. Ze hebben weinig water nodig, zijn bestand tegen vervuiling en kunnen groeien in de kleinste scheuren in het beton. Met andere woorden, onkruid bestaat niet en guerrilla gardening is de beste manier op de stoep.
Enkele stoepplanten in het Centrum van Den Haag (Spijkermakerstraat):
Favorieten
Onze favorieten zijn malva/kaasjeskruid en wilde cichorei, die allebei in de zomer voor veel kleur zorgen.
De malva gaat zichzelf in de hele straat verspreiden en zorgt voor paarse bloemen overal. Koude winters overleeft de malva niet, maar zaadjes zijn heel goedkoop, en in juni en juli kleurt alles weer opnieuw paars.
Elke plant speelt zijn eigen unieke rol in het ecosysteem. We moeten leren om ze allemaal te waarderen, zelfs degenen die we traditioneel als ‘onkruid’ beschouwen.
Stoepplanten helpen om de stad klimaatbestendig te maken. Ze kunnen regenwater opvangen en zo overstromingen helpen voorkomen. Bovendien kunnen ze helpen om de temperatuur in de stad te verlagen tijdens hete zomerdagen. Ze verbeteren ook de luchtkwaliteit door fijnstof op te vangen en CO2 om te zetten in zuurstof.
Van de website van de Hortus in Leiden, die uitvoerig over stoepplanten informeert, kan je ook prachtige posters downloaden met stoepplanten. Zelfs aparte posters voor stoepplanten per maand! Hang die posters op in het trappenhuis of in je raam.
Onderhoud van de natuurlijke stoeptuin
Ook stoepplanten groeien beter en mooier als zij water en voeding hebben. Het is goed om regelmatig wat aarde of compost te geven. Water is heel belangrijk en is tegelijkertijd een knelpunt in de binnenstad. Zolang er nog geen openbare watertappunten of regentonnen zijn, is het een oplossing om enkele waterflessen in een rugzak mee te nemen. Dat is veel makkelijker dan het schouwen met gieters. Een rugzak met waterflessen of jerrycans kan bovendien ook goed over de trap worden getransporteerd.
Vervelende stoepplanten = onkruid
Enkele stoepplanten zijn echt ongewenst onkruid. Dat geldt bijvoorbeeld voor het kruipertje, dat bij honden ontstekingen in oren en tussen de tenen kan veroorzaken. Maar ook verschillende soorten van woekerende planten die alle anderen verstikken en niet bloeien (dus niets te bieden hebben voor bijen) verwijderen wij, net zoals planten die uitgebloeid zijn of bruine bladeren krijgen.
Uitgebloeide zaadjes daarentegen zijn mooi en bieden voeding aan vogels.
Invasieve exoten
Sommige planten worden gekenmerkt als ongewenste invasieve exoten. Deze zijn schadelijk voor de inheemse natuur. Ze groeien sneller dan inheemse soorten en verdringen ze daardoor. De invasieve exoten gaan dan overheersen en dit leidt tot verlies van biodiversiteit. Het aantal verschillende soorten inheemse planten en dieren neemt dan namelijk af.
Deze planten zoals reuzenbalsemien en Japanse duizendknoop moeten zeker worden verwijderd.
Steekjes en zaadjes voor de stoep
Echte stoepplanten komen aanwaaien, maar het is ook mogelijk om elders zaadjes te verzamelen of heel goedkope zaadjes te kopen, om zeker te weten dat er mooie kleuren groeien.
Ook is het mogelijk om via anderen, zoals volkstuinverenigingen, steekjes te verkrijgen van robuuste planten die zich zeer makkelijk voorplanten. Dit geldt bijvoorbeeld voor persicaria, rozemarijn en voor smeerwortel.
